Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny „Ħal-Xluq” w Siġġiewi

Kościół Wniebowzięcia Matki Bożej *Ħal-Xluq* w Siġġiewi
Il-kappella ta’ Santa Marija ta’ Ħal-Xluq
	nr rej. 2185 (NICPMI)
Państwo	Malta
Miejscowość	Siġġiewi
Adres	Triq Bur it-Tokk, Ta’ Ħal-Xluq
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Archidiecezja	maltańska
Wezwanie	Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Wspomnienie liturgiczne	niedziela po 15 sierpnia
Historia
Data rozpoczęcia budowy	XV wiek
Data zamknięcia	1575
Aktualne przeznaczenie	kościół
Data reaktywacji	1584
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • wapień
Ołtarz; • liczba ołtarzy	; 1
	Położenie na mapie Malty Kościół Santa Marija ta’ Ħal-Xluq w Siġġiewi
	Położenie na mapie Morza Śródziemnego Kościół Santa Marija ta’ Ħal-Xluq w Siġġiewi
	35°50′48,7″N 14°26′42,6″E/35,846861 14,445167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (malt. Il-knisja ta’ Santa Marija ta’ Ħal-Xluq, ang. Church of Assumption of Our Lady) – rzymskokatolicki kościół, jeden z najstarszych na wyspie^[1], stojący na terenie Ħal-Xluq, niegdysiejszej wioski, w granicach miejscowości Siġġiewi na Malcie.

Historia

Początki

W 1436 Siġġiewi było już parafią, o czym wiadomo ze spisu Senatore De Mello, który powstał właśnie w tym roku. W skład parafii wchodziły wioski Ħal Kbir, Ħal Niklusi, Ħal Kdieri, i największa Ħal Xluq. W tej ostatniej istniał już, między innymi, kościół Santa Marija – Wniebowzięcia Matki Bożej. Nie jest znany czas jego powstania, przypuszczalnie był to początek XV wieku^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]. Kościół był wystarczająco duży, by zastępować na tym terenie miejscowy kościół parafialny (był nim wtedy stary kościół św. Mikołaja), przynajmniej w udzielaniu chrztów^[1]^[2].

Dekonsekracja i odnowienie

W 1575, kiedy papieski wizytator Pietro Dusina odwiedził Maltę, podczas swojej wizyty zdekonsekrował wiele kaplic i kościołów, których stan nie odpowiadał wymogom stawianym świątyniom. Między nimi był również kościół Santa Marija ta’ Ħal-Xluq^[1]^[2]^[6].

Dziewięć lat później, w 1584, Ġann Pawl Buttigieg odnowił kościół, ufundował obraz tytularny namalowany na trzech drewnianych panelach, oraz zostawił dochód z pola Ta’ Kobbi na odprawianie mszy św. w święto patronalne, oraz na olej do wiecznej lampki^[1]^[2]^[6].
W 1680, podczas wizytacji duszpasterskiej, biskup Molina znalazł kościół w dobrym stanie; w dodatku przekazał doń datki z zapisów na msze św. ze zdekonsekrowanych przezeń czterech kościołów z pobliskich wiosek^[1]^[2].

Podczas II wojny światowej w kościele znaleźli schronienie uciekinierzy z Valletty i Cottonery^[4].

Przez lata kościół służył okolicznym wiernym, jednak jego stan z czasem się pogarszał. W 2004 rozpoczęto prace renowacyjne budynku i jego wyposażenia, w tym zabytkowych XVII-wiecznych organów, które „nadawały się jedynie do spalenia”^[1]^[7]. Organy te, typu ottavino, dziś są już bardzo rzadkie, jedynie kilka egzemplarzy zachowało się na Malcie i Sycylii. Ich renowacja obejmowała praktycznie wszystkie elementy, które przez lata zaniedbania kościoła uległy zniszczeniu lub zostały skradzione. Odbudowa instrumentu została zlecona przez Fondazzjoni Patrimonju Siġġiewi, wykonana zaś, i zakończona w 2015, przez Roberta Buhagiara^[1]^[7].

Architektura

Wygląd zewnętrzny

Kościół Ħal-Xluq należy do najładniejszych na wyspach. Jego starożytność jest widoczna w półkolistym gzymsie ponad głównym wejściem. Na szczęście, nie dotknęły go zmiany i przebudowy.

Ponad wejściem znajduje się prostokątne okno, jedyne źródło naturalnego światła w kościele. Nad nim, zwieńczająca fasadę mała dzwonnica w formie arkady, połączona niewysokim murem ze, stojącymi na jego krańcach ozdobami w kształcie piramidionu. Wszystko to dobudowano później. W lewej, północno-zachodniej elewacji kościoła znajduje się boczne wejście. Po obu stronach frontowych drzwi kamienne ławki. Widoczne są też, odchodzące od dachu, kamienne rynny odprowadzające wody opadowe^[1].

Wnętrze

We wnętrzu kościoła dominują kamienne łuki, na których wspierają się płyty płaskiego dachu. Filary łuków sięgają podłogi, co jest kolejnym dowodem starożytności kościoła^[1].
Ołtarz wieńczy centralnie umieszczony obraz Francesco Zahry Wniebowzięcie Matki Bożej^[6]. Jego perspektywę wzmacniają dwa pilastry, podtrzymujące segmentowy fronton. Na ścianie po bokach ołtarza dwa obrazy pochodzące ze szkoły Francesco Zahry: Chrystus przed Piłatem oraz Nałożenie krzyża na Jezusa. Z innych dzieł sztuki w kościele należy wymienić obraz Matka Boża Różańcowa (w zakrystii), oraz figury św. Rocha i św. Rity^[1]^[2]^[4].

Fiesta

Uroczystość patronalna kościoła obchodzona jest w niedzielę po 15 sierpnia^[1]^[2].

Ochrona dziedzictwa kulturowego

Budynek kościoła umieszczony jest na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 2185^[6]. W dniu 14 października 2020 kaplica wpisana została na listę zabytków narodowych 1. stopnia^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Roderick Busuttil: Santa Marija ta’ Ħax-Xluq ~ Siġġiewi ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)]. (malt.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Saint Mary of Ħax-Xluq - Siġġiewi. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 74–76. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
↑ Siggiewi / St. Mary’s Church at Ħal Xluq. Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Siggiewi - Church of Santa Marija of the Assumption. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Towns and Villages. USA: Terry Asphar, 2003, s. 482. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).
↑ CASAL SIGGEUI / CXVIII. Altre chiese nel Sigguei e suoi limiti / VIII. Chiesa dell’ Assunta in casal Xluc. W: Achille Ferres: Deserizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 410. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d Church of the Assumption at Hax-Xluq. NICPMI, 2014-03-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-24)]. (ang.).
↑ ^a ^b Nigel Mifsud: Antique and rare Ħal Xluq Chapel organ’s musical tones fully restored. tvm.com.mt, 2015-12-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-07)]. (ang.).
↑ STQARRIJA MILL-MINISTERU GĦALL-WIRT NAZZJONALI, L-ARTI U GVERN LOKALI 6 kappelli medjevali skedati f’livell ta’ Grad 1. doi.gov.mt, 2020-10-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-17)]. (malt.).

[kappelli-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Roderick Busuttil: Santa Marija ta’ Ħax-Xluq ~ Siġġiewi ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)]. (malt.).

[kilin-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Saint Mary of Ħax-Xluq - Siġġiewi. W: Mikiel Spiteri (Kilin): A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 74–76. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).

[churchinmalta-3] Siggiewi / St. Mary’s Church at Ħal Xluq. Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-01)]. (ang.).

[guillaumier-4] Siggiewi - Church of Santa Marija of the Assumption. W: Alfie Guillaumier: Malta’s Towns and Villages. USA: Terry Asphar, 2003, s. 482. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).

[ferres1866-5] CASAL SIGGEUI / CXVIII. Altre chiese nel Sigguei e suoi limiti / VIII. Chiesa dell’ Assunta in casal Xluc. W: Achille Ferres: Deserizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866, s. 410. (wł.).

[nicpmi-6] Church of the Assumption at Hax-Xluq. NICPMI, 2014-03-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-24)]. (ang.).

[tvm-7] Nigel Mifsud: Antique and rare Ħal Xluq Chapel organ’s musical tones fully restored. tvm.com.mt, 2015-12-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-07)]. (ang.).

[doi-8] STQARRIJA MILL-MINISTERU GĦALL-WIRT NAZZJONALI, L-ARTI U GVERN LOKALI 6 kappelli medjevali skedati f’livell ta’ Grad 1. doi.gov.mt, 2020-10-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-17)]. (malt.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]